شد رحال برای زیارت امام حسینشد رحال، از مسائل کلامی مورد اختلاف میان شیعه و وهابیت است. شیعه و برخی اهل سنت معتقدند که شد رحال در زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) جایز بوده و ثواب دارد. اما سلفیه و وهابیت با توجه به نظرات ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب و فتاوای عبدالعزیز بن باز، قائل به عدم جواز شد رحال شده‌اند. در این میان برخی از علمای اهل سنت خود در مراسم پیاده‌روی و زیارت امام حسین (علیه‌السلام) در ایام اربعین شرکت نموده و نظری خلاف نظرات وهابیت را ارئه داده‌اند. فهرست مندرجات۲ - اصطلاح‌شناسی ۳ - بررسی دیدگاه ابن تیمیه و وهابیت ۴ - بررسی روایت لا تشد الرحال ۴.۱ - معانی مختلف شد رحال ۴.۲ - شد رحال بلال حبشی ۴.۳ - شد رحال پیروان مذاهب مختلف ۴.۴ - شد رحال عبدالرزاق صنعانی ۵ - اهتمام ائمه به شد رحال ۵.۱ - امام صادق ۵.۲ - امام هادی ۵.۳ - توصیه اهل‌بیت به زیارت امام حسین ۶ - دیدگاه علمای معاصر اهل سنت ۶.۱ - آخوند عبدالرزاق رهبر ۶.۲ - ملامصطفی محمودی ۶.۳ - آخوند عبدالباسط نوریزاد ۶.۴ - عابد نقیبی ۶.۵ - عبدالغنی دهانی ۷ - نکته پایانی ۸ - پانویس ۹ - منبع ۱ - مقدمهزیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) در بین بسیاری از مسلمانان، جایگاه رفیعی دارد. همه‌ساله، غیر از شیعیان، جمعیت عظیمی از پیروان دیگر مذاهب اسلامی نیز به جهت زیارت آن حضرت، به کربلای معلی مشرف می‌شوند. حضور کاروان‌های اهل سنت در پیاده‌روی نجف به سوی کربلا در ایام اربعین سید و سالار شهیدان (علیه‌السّلام) شاهدی مناسب بر این مدعا است. برخی چنین ادعا کرده‌اند که شرکت‌کنندگان در این پیاده‌روی، از عوام اهل سنت هستند و لذا فعل آنان، هیچ جایگاهی در اثبات مشروعیت این حرکت ندارد. اما باید گفت، غیر از عوام اهل سنت، بسیاری از علمای اهل سنت نیز در پیاده‌روی به سوی کربلا شرکت می‌کنند. در این نوشتار به آراء برخی از بزرگان معاصر اهل سنت در رابطه با عظمت پیاده‌روی به سوی مرقد مطهر اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) و همچنین زیارت آن ایشان، اشاره خواهد شد. البته در گذر تاریخ، در مقابل محبین و دوستداران سیدالشهدا (علیه‌السلام)، عده‌ای نیز وجود داشته‌اند که مدام در آثار و آراء خود با شد رحال به جهت زیارت حرم مطهر امام حسین (علیه‌السلام)، مخالفت کرده‌اند. وهابیت و علمایی با دیدگاه این گروه، از این جریان هستند. ۲ - اصطلاح‌شناسی«رحال» جمع رحل، به معنای چیزی همانند زین و پالان است که بر روی شتر می‌اندازند. از آن‌جا که محکم کردن رحل شتر، لازمه سفر است، «شدّ رحال» به صورت کنایه، در همه سفرها (با اسب، شتر و غیره) به کار می‌رود. «و الرحال بِالْحَاء الْمُهْملَة جمع رَحل وَ هُوَ للبعیر کالسرج للْفرس وَهُوَ اَصْغَر من القتب وَ شد الرحل کِنَایَة عَن السّفر لِاَنَّهُ لَازم للسَّفر.» بنابراین شد رحال به معنی سفر کردن است و مراد از شد رحال برای زیارت امام حسین (علیه‌السلام) این است که انسان از شهر خودش، به نیت زیارت بارگاه نورانی آن حضرت عازم کربلا شود. در اینجا سوال این است که آیا شد رحال به جهت زیارت قبور صلحا و زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السلام) امری مشروع است یا خیر؟ ۳ - بررسی دیدگاه ابن تیمیه و وهابیتشد رحال نسبت به سفر زیارتی امام حسین (علیه‌السلام) در اندیشه‌های ابن تیمیه و وهابیت به وفور یافت می‌شود. با توجه به آثار ابن تیمیه و بزرگان وهابیت می‌توان گفت که آنان با مسئله شد رحال برای زیارت قبور صالحین مخالف هستند. ابن تیمیه تصریح می‌کند: اگر زیارت قبور، همراه با شد رحال باشد، به دلیل نهی موجود در روایت شد رحال، در منابع حدیثی اهل سنت روایتی معروف به روایت شد رحال، به این شکل وارد شده است: «عَنِ النَّبِیِّ (صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآله وسَلَّمَ) قَالَ: لاَ تُشَدُّ الرِّحَالُ اِلَّا اِلَی ثَلاَثَةِ مَسَاجِدَ: المَسْجِدِ الحَرَامِ، وَ مَسْجِدِ الرَّسُولِ (صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیْهِ وَآله‌وسَلَّمَ)، وَ مَسْجِدِ الاَقْصَی.» موجب معصیت می‌شود. «فالزیارة بغیر شد غیر منهی عنها و مع الشد منهی عنها.»بن باز نیز با استناد به روایت شد رحال، می‌نویسد: اگر انسان به قصد زیارت قبور، سفری انجام دهد جایز نیست. «والزیارة الشرعیة تجوز لکن من دون سفر، من دون شد الرحل اذا کان فی البلد نفسه زاره فی البلد، اما ان یشد الرحل یسافر لاجل زیارة القبر، هذا لا یجوز. لقول النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): «لا تشد الرحال الا الی ثلاثة مساجد: المسجد الحرام و مسجدی هذا و المسجد الاقصی.» ابن تیمیه و بن باز، شد رحال برای زیارت تمامی قبور را امری ممنوع به حساب آورده‌اند. در کتاب‌های وهابیت، تصریحاتی بر ممنوعیت شد رحال برای زیارت بارگاه حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السّلام) وارد شده است. به عنوان مثال، قفاری در کتاب اصول مذهب الشیعه، شد رحال به سوی حرم مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) را از اسباب قرار گرفتن در شرک معرفی می‌کند. «و لاحظ توجیهه لفضل زیارة قبر الحسین (علیه‌السّلام) بفعل اسباب الوقوع فی الشرک نفسه من شد الرحال الی القبر.» [۵]
قفاری، ناصر بن عبد الله، اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه، ج۲، ص۴۶۲، بی جا، بی نا، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.
وهابیت به پیروی از ابن تیمیه، با مسئله شد رحال به سوی همه قبور مخالف هستند. مهم‌ترین دلیلی که آنان، به آن استناد کرده‌اند روایت «لاَ تُشَدُّ الرِّحَالُ اِلَّا اِلَی ثَلاَثَةِ مَسَاجِدَ: المَسْجِدِ الحَرَامِ، وَ مَسْجِدِ الرَّسُولِ (صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیْهِ‌وَآله‌وسَلَّمَ)، وَ مَسْجِدِ الاَقْصَی.» است. آنان با استناد به این روایت، شد رحال به سوی هر مکانی الا این سه مسجد را ممنوع و حرام می‌دانند. چنان‌که البانی می‌نویسد: «شد الرحال و السفر خاصًة لزیارة قبر النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فضلًا عن قبور الانبیاء و الاولیاء و الصالحین، هذا امر لایجوز فی الاسلام لقوله علیه الصلاة والسلام: «لا تشد الرحال الا الی ثلاثة مساجد: مسجدی هذا، و المسجد الحرام، و المسجد الاقصی.» [۷]
البانی، أبو عبد الرحمن، موسوعه الالبانی فی العقیده، ج۲، ص۵۵۶، صنعاء (یمن)، مرکز النعمان للبحوث والدراسات الاسلامیة وتحقیق التراث والترجمة، چاپ اول، ۱۴۳۱ ق.
۴ - بررسی روایت لا تشد الرحالاستناد به روایت «لا تشد الرحال»، در جهت اثبات حرمت «شد رحال» برای زیارت قبور، امری ناصحیح است. اگر قرار باشد به عمومیت این روایت استناد شود تا اموری نظیر زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) ممنوع اعلام شود، باید اموری نظیر شد رحال به جهت طلب علم و شد رحال به جهت سیاحت و تفریح نیز ممنوع اعلام شود. حال آنکه هیچ یک از علمای وهابی، شد رحال برای این امور را نامشروع نمی‌دانند. البته شاید بگویند طلب علم و امور سیاحتی با ادله دیگری نظیر روایات وارده در جهت انجام آن‌ها مستثنی می‌شوند، در پاسخ باید گفت مسئله زیارت قبور نیز از جمله اموری است که در روایات فریقین به انجام آن توصیه و سفارش شده است. با این تفصیل مشخص می‌شود که موضوع این روایت شد رحال به سوی مساجد است یعنی به غیر از این سه مسجد، به سوی مسجد دیگری نباید شد رحال نمود. یعنی در این روایت، کلمه "الی مسجد" در تقدیر است «لا تشد الرحال الی مسجد الا الی ثلاثه مساجد»؛ چنان‌که در کتبی نظیر مسند احمد روایتی به این شکل وارد شده است. «قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): لا ینبغی للمطی ان تشد رحاله الی مسجد یبتغی فیه الصلاة، غیر المسجد الحرام، والمسجد الاقصی، و مسجدی هذا "» یعنی شد رحال به سوی مسجدی، غیر از آن سه مسجد، ممنوع است. بنابراین اموری نظیر شد رحال به جهت زیارت قبور صلحا، مورد روایت نیست و لذا از محل بحث خارج بوده و به همین دلیل مشروع است. عبارت "لا تشد الرحال"، عبارتی ناهیه نیست. بلکه افضلیت این ۳ مسجد را بر مساجد دیگر نشان می‌دهد. چنان‌که ابن قدامه در "المغنی" می‌نویسد: «وَأَمَّا قَوْلُهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " لَا تُشَدُّ الرِّحَالُ إلَّا إلَى ثَلَاثَةِ مَسَاجِدَ " فَيُحْمَلُ عَلَى نَفْيِ التَّفْضِيلِ، لَا عَلَى التَّحْرِيمِ، وَ لَيْسَتْ الْفَضِيلَةُ شَرْطًا فِي إبَاحَةِ الْقَصْرِ، فَلَا يَضُرُّ انْتِفَاؤُهَا.» روایت لا تشد الرحال، بر نفی تفضیل مساجد دیگر بر این ۳ مسجد دلالت می‌کند، نه بر تحریم شد رحال به سوی مساجد دیگر. البته در مصنف عبدالرزاق، سخنی از عمر بن الخطاب نقل شده است که موید ادعای ابن قدامه است، بدین معنی که حتی به غیر از این ۳ مسجد نیز می‌توان شد رحال نمود. در این کلام چنین آمده است: «لَوْ کَانَ مَسْجِدُ قِبَاءَ فِی اُفُقٍ مِنَ الْآفَاقِ ضَرَبْنَا اِلَیْهِ اَکْبَادَ الْمَطِیِّ» اگر مسجد قبا در افقی از افق‌ها می‌بود ما مرکب‌ها را به سوی آن روانه می‌نمودیم. ۴.۱ - معانی مختلف شد رحالمطلب دیگر این‌که بسیاری از بزرگان اهل سنت، روایت «شد رحال» را به شکل‌های مختلفی معنا کرده‌اند. ابن حجر عسقلانی در فتح‌الباری به برخی از این توجیهات اشاره می‌کند. که در ادامه، ۲ مورد از این توجیهات ذکر می‌شود: • برخی گفته‌اند: این روایت، مربوط به بحث نذر است. یعنی اگر کسی نذر کند در مسجدی غیر از این سه مسجد، نمازی بخواند، بر او لازم نیست که به نذرش وفا کند. ابن حجر در فتح الباری می‌نویسد: «أَنَّ النَّهْيَ مَخْصُوصٌ بِمَنْ نَذَرَ عَلَى نَفْسِهِ الصَّلَاةَ فِي مَسْجِدٍ مِنْ سَائِرِ الْمَسَاجِدِ غَيْرِ الثَّلَاثَةِ فَإِنَّهُ لَا يَجِبُ الْوَفَاءُ بِهِ قَالَه بن بَطَّالٍ وَ قَالَ الْخَطَّابِيُّ اللَّفْظُ لَفْظُ الْخَبَرِ وَ مَعْنَاهُ الْإِيجَابُ فِيمَا يَنْذِرُهُ الْإِنْسَانُ مِنَ الصَّلَاةِ فِي الْبِقَاعِ الَّتِي يُتَبَرَّكُ بِهَا أَيْ لَا يَلْزَمُ الْوَفَاءُ بِشَيْءٍ مِنْ ذَلِكَ غَيْرَ هَذِهِ الْمَسَاجِدِ الثَّلَاثَةِ.» • عده‌ای نیز معتقدند مراد از روایت شد رحال این است که قصد اعتکاف در مسجدی غیر از آن سه مسجد مذکور در روایت، صحیح نیست. ابن حجر در فتح‌الباری به این احتمال نیز اشاره کرده است. ابن حجر می‌نویسد: «ومنها ان المراد قصدها بالاعتکاف فیما حکاه الخطابی عن بعض السلف انه قال لا یعتکف فی غیرها وهو اخص من الذی قبله ولم ار علیه دلیلا.» با همه این تفاصیل، استناد به روایت "لا تشد الرحال" جهت اثبات ممنوعیت شد رحال برای زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) و دیگر صلحا، مورد قبول جمهور علمای فریقین نیست. گذشته از آنکه در طول تاریخ، عموم مسلمین اعم از صحابه، علما و پیروان مذاهب مختلف، به سوی قبوری از جمله قبر مطهر پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شد رحال انجام می‌دادند. ۴.۲ - شد رحال بلال حبشیدر تاریخ دمشق ابن عساکر این‌گونه وارد شده است: بلال حبشی، مؤذن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در عهد عمر بن خطاب، در شهر شام اقامت داشت. شبی در خواب پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را دید که به وی فرمود: ای بلال، این چه ظلمی است که در حق من روا داشته‌ای؟ آیا وقت آن نرسیده است که مرا زیارت کنی؟ از خواب بیدار شد. ناراحتی و ترس، سراسر وجودش را فرا گرفته بود. با سرعت وسایل سفر را بست و بر مرکبش سوار شد و به طرف مدینه حرکت نمود. وقتی به شهر مدینه رسید، کنار قبر رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمد. درحالی‌که گریه می‌کرد، صورت خود را بر قبر حضرت مالید. در این هنگام امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) را دید که به طرف قبر جدشان می‌آیند. آن دو عزیز را در آغوشش گرفت و غرق بوسه ساخت. «ان بلالا رای فی منامه النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و هو یقول له ما هذه الجفوة یا بلال اما ان لک ان تزورنی یا بلال فانتبه حزینا وجلا خائفا فرکب راحلته و قصد المدینة فاتی قبر النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فجعل یبکی عنده و یمرغ وجهه علیه و اقبل الحسن و الحسین (علیهماالسلام) فجعل یضمهما و یقبلهما»شوکانی در نیل الاوطار، سند این روایت را سندی جید و نیکو تلقی کرده است. «وَ قَدْ رُوِیَتْ زِیَارَتُهُ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَآله وسَلَّمَ) عَنْ جَمَاعَةٍ مِنْ الصَّحَابَةِ مِنْهُمْ بِلَالٌ عِنْدَ ابْنِ عَسَاکِرَ بِسَنَدٍ جَیِّدٍ.» ناگفته نماند که طبق این قصه، جناب بلال، برای زیارت حرم مطهر نبوی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از شام به مدینه، سفر کردند. که این نشان از مشروعیت شد رحال در نزد صحابه دارد. ۴.۳ - شد رحال پیروان مذاهب مختلفشوکانی در "نیل الاوطار" می‌نویسد: در طول تاریخ، سیره مسلمین (با هر مذهبی که داشتند) این بوده است که وقتی برای حج به مکه مشرف می‌شدند، برای زیارت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز به مدینه مشرف می‌شدند. و زیارت آن حضرت را از افضل اعمال تلقی می‌کردند. («لَمْ یَزَلْ دَاْبُ الْمُسْلِمِینَ الْقَاصِدِینَ لِلْحَجِّ فِی جَمِیعِ الْاَزْمَانِ عَلَی تَبَایُنِ الدِّیَارِ وَاخْتِلَافِ الْمَذَاهِبِ الْوُصُولَ الَی الْمَدِینَةِ الْمُشَرَّفَةِ لِقَصْدِ زِیَارَتِهِ، وَیَعُدُّونَ ذَلِکَ مِنْ اَفْضَلِ الْاَعْمَالِ وَلَمْ یُنْقَلْ اَنَّ اَحَدًا اَنْکَرَ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ فَکَانَ اجْمَاعًا.» ۴.۴ - شد رحال عبدالرزاق صنعانیدر تاریخ دمشق نیز چنین وارد شده است، عبدالرزاق صنعانی می‌گفت: حج را به جا آوردم و برای زیارت قبر مطهر نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، به مدینه رفتم. «قال سمعت عبد الرزاق بن همام یقول حججت فصرت الی المدینة لزیارة قبر الرسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)» این مطلب را باید متذکر شد که قرینه و دلیلی وجود ندارد که عبارات فوق را منحصر در مشروعیت شد رحال برای زیارت قبر مطهر حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گرداند. گذشته از آنکه در طول تاریخ، شد رحال به نیت زیارت قبور صلحا امری مرسوم بوده است چنان‌که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) هر جمعه، قبر حضرت حمزه (سلام‌الله‌علیه) در منطقه احد را (که خارج از مدینه بود) زیارت می‌کرد. «اَنَّ فَاطِمَةَ (سلام‌الله‌علیها) بِنْتَ النَّبِیِّ (صَلَّی‌اللهُ‌عَلَیْهِ‌وَآله‌وسَلَّمَ)، کَانَتْ تَزُورُ قَبْرَ عَمِّهَا حَمْزَةَ (علیه‌السّلام) کُلَّ جُمُعَةٍ فَتُصَلِّی وَتَبْکِی عِنْدَهُ.» همچنین در مورد ابن خزیمه نقل شده است برای زیارت امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) عازم طوس شد. ابن حجر عسقلانی در تهذیب التهذیب چنین نقل می‌کند: «سمعت ابابکر محمد بن المؤمل بن الحسن بن عیسی یقول خرجنا مع امام اهل الحدیث ابی بکر بن خزیمة و عدیله ابی علی الثقفی مع جماعة من مشائخنا و هم اذ ذاک متوافرون الی زیارة قبر علی بن موسی الرضی (علیه‌السّلام) بطوس قال فرایت من تعظیمه یعنی بن خزیمة لتلک البقعة وتواضعه لها و تضرعه عندها ما تحیرنا.» [۱۸]
عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج ۷، ص ۳۸۸، هند، مطبعة دائرة المعارف النظامیة، چاپ اول، ۱۳۲۶ ق.
نکته دیگر این‌که روایاتی که به زیارت قبور توصیه می‌کنند به‌صورت مطلق وارد شده‌اند و لذا شامل زیارت همراه با شد رحال نیز می‌شوند.با همه این تفاصیل مشخص می‌شود علاوه بر آنکه بزرگان امت و عموم مسلمین به شد رحال به نیت زیارت صالحین ملتزم بوده‌اند همچنین استناد به حدیث لا تشد الرحال که مهم‌ترین دلیل مانعین شد رحال بوده است، مخدوش است. بر همین اساس شد رحال برای زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) هیچ منعی ندارد. البته علاوه بر مؤیدات فوق، روایاتی نیز در مصادر شیعی وجود دارد که نشان‌دهنده اهتمام ائمه اهل‌البیت (علیهم‌السّلام) به مسئله شد رحال برای زیارت آن حضرت است. ۵ - اهتمام ائمه به شد رحالشد رحال در روایات ائمه اهل‌بیت (علیهم‌السلام) درباره زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السلام) وارد شده و به این امر توصیه نموده‌اند. ۵.۱ - امام صادق«مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیهماالسلام) اِنْ کَانَ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَی عَنْهُ سَیِّئَةً حَتَّی اِذَا صَارَ فِی الْحَائِرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُصْلِحِینَ الْمُنْتَجَبِینَ (الْمُفْلِحینَ الْمُنْجِحِینَ) حَتَّی اِذَا قَضَی مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّی اِذَا اَرَادَ الِانْصِرَافَ اَتَاهُ مَلَکٌ فَقالَ اِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یُقْرِؤُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ اسْتَاْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَی؛ هر کس از خانه‌اش به قصد زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) بیرون آید، اگر پیاده باشد، خداوند، برای هر قدمش، حَسَنه‌ای را می‌نویسد و گناهی را از او می‌زُداید و چون به حرم مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) رسید، خداوند نام او را جزو رستگاران می‌نویسد، و چون زیارتش را به پایان برَد، خداوند او را از رهایی یافتگان قرار می‌دهد، و چون بخواهد باز گردد، فرشته‌ای نزد او می‌آید و به او می‌گوید: "من، پیام‌آور خدایم. خداوند، به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید: عمل، از سر گیر که گذشته‌ات آمرزیده شد.» در این روایت بحث از خروج از منزل به نیت زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) مطرح است. آن هم به صورت مطلق یعنی زائر از هر شهری که باشد فرقی ندارد، مخصوصا با وجود آنکه امام صادق (علیه‌السّلام) در مدینه زندگی می‌کردند و افراد مخاطب ایشان، حداقل از مردم مدینه بوده‌اند. بنابراین سفر به جهت زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) از شهر دوری همچون مدینه، بلامانع، بلکه دارای فضایل فراوانی است. ۵.۲ - امام هادیدر روایت دیگری وارد شده است که امام هادی (علیه‌السّلام) بیمار شده بودند و درخواست فرمودند فردی به نیابت از ایشان به جهت زیارت قبر مطهر سیدالشهداء (علیه‌السّلام) به کربلا مشرف شود. «عَنْ اَبِی هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: بَعَثَ اِلَیَّ اَبُو الْحَسَنِ (علیه‌السّلام) فِی مَرَضِهِ وَ اِلَی مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ فَسَبَقَنِی اِلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَةَ فَاَخْبَرَنِی اَنَّهُ مَا زَالَ یَقُولُ ابْعَثُوا اِلَی الْحَائِرِ.» ابو‌هاشم جعفری گوید: امام‌هادی (علیه‌السّلام) در بستر بیماری بود، فردی را به سوی من و محمّد بن حمزه فرستاد که قاصد پیش از من محمد بن حمزه به خدمتش رسید وقتی بیرون آمد به من خبر داد که امام پیوسته می‌فرمود: کسی را به کربلا بفرستید و کسی را به کربلا بفرستید. ۵.۳ - توصیه اهل‌بیت به زیارت امام حسیندر روایات دیگری نیز ائمه اهل البیت (علیهم‌السّلام) به یارانشان توصیه می‌فرمودند، زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) را به یکدیگر سفارش کنید. نظیر این روایت: امام باقر (علیه‌السّلام) فرمودند: «مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ (علیه‌السّلام) فَاِنَّ اِتْیَانَهُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ یَمُدُّ فِی الْعُمُرِ وَ یَدْفَعُ مَدَافِعَ السُّوءِ؛ شیعیان ما را به زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) امر کنید، چرا که زیارتش روزی را افزون می‌کند و عمر را طولانی می‌گرداند و بلاها و بدی‌ها را دفع می‌کند و زیارت کردن امام حسین (علیه‌السّلام) بر هر مومنی که اقرار به امامت او از جانب خدا داشته باشد، واجب است.» امام باقر (علیه‌السّلام) در هنگام بیان این فرمایش در کربلا حضور نداشتند و (به احتمال زیاد) در مدینه، این سخن را بیان فرمودند و با عنایت به این مسئله که رفتن از مدینه به کربلا، بدون شد رحال ممکن نیست، بنابراین روایت فوق نیز، موید دیگری در جهت اثبات مشروعیت شد رحال به جهت زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) محسوب می‌شود. با توجه به روایات فوق نیز این نتیجه حاصل می‌گردد که شد رحال به سوی کربلا، آن هم به نیت زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) امری مشروع در لسان ائمه اهل‌البیت (علیهم‌السّلام) است. البته با توجه به این مسئله که چندسالی است پیاده‌روی به سوی حرم مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) در ایام اربعین (یعنی ایام منتهی به بیستم ماه صفر) گسترش روزافزونی یافته است، مشاهده می‌شود پیروان دیگر مذاهب اسلامی نیز در این پیاده‌روی و سفر به جهت زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) حاضر می‌شوند. همچنین بسیاری از علمای مذاهب اسلامی، علاوه بر تصریح به مشروعیت چنین سفری، در این گردهمایی عظیم شرکت کرده‌اند. ۶ - دیدگاه علمای معاصر اهل سنتجمهور علمای اهل سنت قائل به جواز شد رحال برای زیارت قبور هستند. چنان‌که در کتاب "موسوعة الفقهیة الکویتیة" به چنین مطلبی تصریح شده است. «ذهب جمهور العلماء الی انه یجوز شد الرحل لزیارة القبور، لعموم الادلة، وخصوصا قبور الانبیاء والصالحین.» با سقوط حکومت صدام در عراق و از بین رفتن محدودیت‌های ایام حکومت او، در این سال‌ها مردم با هر دین و مذهبی جهت زیارت سیدالشهداء (علیه‌السّلام) خود را به کربلا می‌رسانند. از همین رو زیارت اربعین آن حضرت رونق بیشتری گرفت. در سال‌های اخیر جمعیت فراوانی از غیرشیعیان نیز جهت زیارت مرقد مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) عازم کربلا می‌شوند. در همین راستا بسیاری از علمای معاصر اهل سنت نیز علاوه بر تاکید به سفر برای زیارت قبر نورانی امام حسین (علیه‌السّلام)، خود نیز بدین جهت به کربلا سفر می‌کنند. ۶.۱ - آخوند عبدالرزاق رهبرامام جمعه شهرستان آق قلا از توابع استان گلستان ایران، با تاکید به این‌که بر مسئله زیارت امام حسین و ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) در مبانی اهل سنت بسیار تاکید شده است، تصریح می‌کند: در پیاده‌روی به سوی کربلا در ایام اربعین شرکت کرده است و آرزو می‌کند که بار دیگر نیز در این تجمع نورانی، حاضر شود. ۶.۲ - ملامصطفی محمودیماموستا و امام جمعه پیرانشهر نیز با اشاره به اهمیت زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) در کربلا چنین بیان نموده است: رفتن به کربلا و زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) در هر زمانی مناسب است و در ایام اربعین بهتر و با فضیلت‌تر است. ۶.۳ - آخوند عبدالباسط نوریزادامام جمعه اهل سنت گنبدکاووس، با تاکید بر این‌که اربعین حسینی در شرایط اخیر دنیای اسلام، بیان‌گر فلسفه اسلام و نشانه حقانیت ما مسلمانان شده است، خاطرنشان کرد، بوی معطر امام حسین (علیه‌السّلام) و پیکر بی‌کفن او است که در تمام دنیا پراکنده شده و از سرتاسر دنیا زائران پیاده را به سمت خود کشانده است. ۶.۴ - عابد نقیبیماموستا و امام جمعه اهل سنت و رئیس شورای افتای سقز، درباره پیاده‌روی اربعین بیان نموده که «پیاده رفتن امروزه یکی از شعائر اسلامی است. با توجه به وضعیت مسلمانان در دنیا و نگاه دشمنان اسلام به همه مسلمانان، بیشتر از گذشته می‌طلبد که به شعائر الهی توجه داشته باشند. این زیارت قبور که امروز هم در اربعین می‌بینیم و هم بزرگان و روحانیون اهل سنت با پای پیاده به زیارت کربلا می‌روند، این یکی از شعائر است. دشمنان اسلام بفهمند که ما امروز این‌قدر به بحث زیارت اعتقاد داریم که ما (اهل سنت) حاضر هستیم با پای پیاده و بدون کفش به زیارت این بزرگان برویم. این یک شعار است در برابر دشمنان اسلام. یک نوع اتحاد و همبستگی است بین مذاهب و هیچ اشکالی ندارد. ماموستا نقیبی همچنین با اشاره به روایت نبوی «مَنْ زَارَنِی فِی مَمَاتِی فَکَاَنَّمَا زَارَنِی فِی حَیَاتِی، هرکسی، مرا پس از مرگ زیارت کند، گویی مرا در زمان حیات زیارت کرده است.»، تصریح کردند: این حدیث پیامبر بزرگوار اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، یک حدیث کاملا صحیح است و شامل تمام خانواده و اهل‌بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هم می‌شود. ۶.۵ - عبدالغنی دهانیاز علمای سرشناس مولوی اهل سنت و مدرس دارالعلوم زاهدان نیز با بیان این مطلب که اولین زائر قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) جابر بن عبدالله انصاری صحابی بزرگوار پیامبراکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بوده است، همچنین تصریح می‌کند، اراده کردن برای انجام سفرهایی نظیر سفر برای زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) از نظر شرعی درست بوده و هیچ منعی ندارد. بنابراین سفر برای زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه‌السّلام) علاوه بر آنکه منعی ندارد، بلکه مورد تاکید بسیاری از بزرگان معاصر اهل سنت قرار گرفته است. ۷ - نکته پایانیمهمترین دلیل مانعین در جهت اعلام ممنوعیت «شد رحال» به نیت زیارت قبور صلحا، روایت لاتشد الرحال است. حال آنکه به تصریح بزرگان اهل سنت، استناد به این روایت در جهت ممنوعیت شد رحال به نیت زیارت قبور، امری ناصواب است. همچنین شد رحال برای زیارت قبور صلحا، مورد تاکید سلف امت، عموم مسلمانان و پیشوایان مذاهب اسلامی واقع شده است. ائمه اهل‌البیت (علیهم‌السّلام) نیز به سفر برای زیارت بارگاه نورانی امام حسین (علیه‌السّلام) توصیه فرموده‌اند. علاوه بر این موارد، باتوجه به گسترش فرهنگ زیارت سیدالشهداء به خصوص در ایام اربعین، بارها مشاهده شده است علمای معاصر اهل سنت علاوه بر سفر کردن به نیت زیارت مقبره نورانی آن حضرت، همچنین به مشروعیت و فضیلت چنین سفری تصریح کرده‌اند. از مجموع این مباحث چنین به دست می‌آید که سفر برای زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) امری مشروع بلکه مطلوب است. ۸ - پانویس۹ - منبع• پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و سلفی‌گری، برگرفته از مقاله «بررسی حکم شد رحال (سفر) برای زیارت امام حسین (علیه السلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۱۱/۲۶. |